Η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας αποτελεί τη κυριότερη αίτια μη αναστρέψιμης βαριάς απώλειας όρασης σε ασθενείς άνω των 60 ετών στο Δυτικό κόσμο. Η συχνότητα της νόσου αυξάνεται με την ηλικία με αποτέλεσμα το 1/3 του πληθυσμού άνω των 75 να έχει εμφανίσει κάποια κλινική ή υποκλινική μορφή της νόσου. Αν και η νόσος για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στην ιατρική κοινότητα το 1874 η αιτιοπαθογένειά της δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί και μόλις πρόσφατα η αντιμετώπισή της άρχισε να παρουσιάζει ελπιδοφόρα σημάδια. Πρόκειται για μια πάθηση που προσβάλει την ωχρά κηλίδα, μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα με μέγεθος όσο ο κόκκος ρυζιού και εντόπιση στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Όταν η ωχρά κηλίδα πάσχει, η κεντρική όραση είναι θολή, τα αντικείμενα μοιάζουν παραμορφωμένα, οι ευθείες γραμμές γίνονται κυματιστές και τα χρώματα φαίνονται ξεθωριασμένα. Δραστηριότητες όπως διάβασμα, οδήγηση, πέρασμα κλωστής σε βελόνα ή ακόμα και αναγνώριση προσώπων δυσχεραίνονται ή μπορεί να γίνουν ακόμα και αδύνατες.
Ο βασικότερος παράγοντας κινδύνου της νόσου είναι η προχωρημένη ηλικία. Η επίπτωση αυξάνει προοδευτικά με το χρόνο με αποτέλεσμα μετά την ηλικία των 80 πάνω από 10% των ασθενών να παρουσιάζουν σοβαρές βλάβες. Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι το κάπνισμα το οποίο έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου μέχρι και 4 φορές. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η φυλή με του καυκάσιους να κινδυνεύουν πιο πολύ, η παχυσαρκία, το φύλο με τις γυναίκες να είναι πιο ευάλωτες, η υπέρταση, η κακή διατροφή, η παρατεταμένη έκθεση στο φως του ήλιου και τέλος το οικογενειακό ιστορικό. Σήμερα πιστεύουμε ότι η νόσος είναι κατά 50% κληρονομούμενη με πάνω από 20 γονίδια να έχουν ενοχοποιηθεί.
Υπάρχουν δύο τύποι ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η ξηρά μορφή (80-90% των περιπτώσεων) όπου μικρές κίτρινες εναποθέσεις, γνωστές ως drusens, συσσωρεύονται κάτω από την ωχρά κηλίδα οδηγώντας σε γήρανση, λέπτυνση και ατροφία της προσβεβλημένης περιοχής. Προοδευτικά οι λειτουργίες της ωχράς κηλίδας φθίνουν με αποτέλεσμα τη σταδιακή έκπτωση της κεντρικής οράσεως του προσβεβλημένου οφθαλμού. Το υπόλοιπο 10-15% των περιπτώσεων εμφανίζουν τη λεγόμενη υγρά μορφή, η οποία είναι και η σοβαρότερη. Η υγρή ηλικιακή εκφύλιση προκαλείται από την ανάπτυξη μη φυσιολογικών νεόπλαστων αγγείων κάτω από την ωχρά κηλίδα. Τα παθολογικά αυτά αγγεία είναι πολύ εύθραυστα και διαρρέουν υγρό ή/και αίμα καταστρέφοντας τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς, με τελικό αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση της όρασης. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι δύο αυτοί τύποι της νόσου αλληλοσυνδέονται μεταξύ τους με όλους σχεδόν τους ασθενείς που εμφάνισαν υγρή νόσο να είχαν αρχικά ξηρή.
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της νόσου είναι ότι αν και αμφοτερόπλευρη μπορεί να εμφανίσει διαφορετική βαρύτητα σε κάθε οφθαλμό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να καθυστερούν να αντιληφθούν ή ακόμα και να αγνοούν πλήρως την παρουσία της νόσου. Με την βοήθεια του οφθαλμιάτρου σας μπορεί να γίνει διάγνωση της νόσου ακόμα και σε πρώιμα στάδια, έτσι ώστε να γίνουν βήματα για τη διατήρηση ή ακόμα και την αποκατάσταση της όρασης. Απλές συμβουλές όπως διακοπή του καπνίσματος, βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία με χρήση γυαλιών ηλίου μειώνουν τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου. Η οφθαλμολογική εξέταση με βυθοσκόπηση, η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), OCT-αγγειογραφία και ο σκιαγραφικός έλεγχος με φλουοροαγγειογραφία βοηθούν στην σταδιοποίηση της νόσου και στην θεραπευτική αντιμετώπιση της.
Πριν από μια δεκαετία η νόσος θεωρείτο μη ιάσιμη. Τα τελευταία όμως χρόνια και κυρίως μετά το 2006 με την ανακάλυψη νέων φαρμάκων είναι δυνατή η διακοπή της εξέλιξης της νόσου στο 95% των περιπτώσεων, με 40% των ασθενών να εμφανίζουν βελτίωση της οπτικής οξύτητας. Τα φάρμακα αυτά έχουν αποκλειστική εφαρμογή στην υγρά μορφή της νόσου όπου με ενδοφθάλμια έγχυση επιτυγχάνεται ο περιορισμός της δραστηριότητας των παθολογικών αγγείων με αποτέλεσμα τη διατήρηση μέρους την κεντρικής οράσεως του ασθενούς. Ειδικά για την υγρά μορφή της νόσου καθοριστικής σημασίας είναι η έγκαιρη διάγνωση και η ταχεία έναρξη της θεραπείας για την επίτευξη των καλύτερων δυνατών αποτελεσμάτων. Αν όμως η νόσος μείνει αδιάγνωστη και χωρίς άμεση θεραπεία μπορεί να συνεχίσει να βλάπτει την όραση, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια κεντρικής όρασης. Η έγκαιρη διάγνωση στα πρώιμα στάδια και θεραπεία της υγρής μορφής μπορεί να αναχαιτίσει τη νόσο, η οποία διαφορετικά εξελίσσεται γρήγορα και μπορεί να οδηγήσει σε νομική τύφλωση.
Η θεραπεία της υγράς ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας έχει σημειώσει αλματώδη εξέλιξη την τελευταία δεκαετία. Εκεί που υπολοιπόμαστε είναι στην ενημέρωση της κοινωνίας για τα χαρακτηριστικά της νόσου καθώς επίσης και στο δικαίωμα για άμεση και ταχεία πρόσβαση όλων των ασθενών στη θεραπεία.
Διατροφικά συμπληρώματα για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας οφειλόμενης στην ηλικία
Πρόσφατα δημοσιεύματα οδήγησαν σε έρευνες για τα οφέλη των διατροφικών συμπληρωμάτων στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Αυτά τα δημοσιεύματα ακολούθησαν τη δημοσίευση της έρευνας για ασθένειες του οφθαλμού λόγω ηλικίας (AREDS), η οποία χορηγήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Οφθαλμού (NEI), ΗΠΑ τον Οκτώβριο του 2006.
Διαπιστώσεις
Η έρευνα AREDS βρήκε ότι υψηλά επίπεδα χορήγησης συγκεκριμένων διατροφικών συμπληρωμάτων μειώνουν:
- Την απώλεια όρασης κατά 19%
- Τον κίνδυνο προχωρημένης εκφύλισης κατά 25%
Αυτά τα συμπληρώματα δεν οδηγούν στην ίαση της εκφύλισης, ούτε αποκαθιστούν την ήδη χαμένη όραση. Μπορούν , όμως, να παίξουν σημαντικό ρόλο στην βοήθεια ατόμων που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης προχωρημένης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας
Πρέπει να πάρω διατροφικά συμπληρώματα;
Θα πρέπει να το σκεφτείτε σοβαρά εάν πάσχετε από:
- Μεγάλα DRUSEN
- Απώλεια όρασης στον έναν οφθαλμό εξαιτίας εκφύλισης υγρής ωχράς κηλίδας.
Ο γιατρός σας μπορεί να αποφασίσει εάν είναι ασφαλής η χορήγησή τους για εσάς.
Εάν έχω DRUSEN σε αρχικό στάδιο, πρέπει να πάρω τα συμπληρώματα ώστε να αποφύγω την πρόοδό του στο μεσαίο στάδιο;
Η έρευνα δεν έδειξε την ωφέλεια χρήσης των συμπληρωμάτων σε άτομα που πάσχουν από τα πρώιμα στάδια της νόσου. Μια ετήσια εξέταση μπορεί να προσδιορίσει τον ρυθμό προόδου της ασθένειας σας.
Υπάρχουν λόγοι για μη χρήση των συμπληρωμάτων σε μεγάλες δόσεις;
Ναι. Η χρήση χωρίς συνταγή γιατρού βιταμινών και ανόργανων ουσιών δεν συνιστάται. Είναι πολύ σημαντικό να συζητήσετε με τον γιατρό σας προτού πάρετε μεγάλες δόσεις συμπληρωμάτων και να ακολουθήσετε πιστά τις οδηγίες δοσολογίας που αυτός θα σας δώσει. Κάποια συμπληρώματα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με άλλα φάρμακα που τυχόν παίρνετε.
Ποιες είναι οι παρενέργειες βάσει της διαμόρφωσης της έρευνας;
Οι πιο πολλοί ασθενείς δεν εκδήλωσαν παρενέργειες από τις δόσεις ψευδάργυρου και αντιοξειδωτικών που τους χορηγήθηκαν. Κάποιοι, που τους χορηγήθηκε μόνο ψευδάργυρος, παρουσίασαν προβλήματα στο ουροποιητικό τους σύστημα και εισήχθηκαν στο νοσοκομείο για περαιτέρω θεραπεία. Κάποιοι ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκαν μεγάλες δόσεις αντιοξειδωτικών, παρουσίασαν ωχρότητα δέρματος. Οι μακροπρόθεσμες παρενέργειες από την χορήγηση αυτών των συμπληρωμάτων δεν είναι ακόμα γνωστές.
Καπνιστές και πρώην καπνιστές δεν θα πρέπει να πάρουν Β-Καροτίνη , αφού έρευνες έδειξαν σύνδεση μεταξύ χρήσης Β-Καροτίνης και καρκίνου του πνεύμονα μεταξύ καπνιστών.
Ημερήσια δοσολογία των συμπληρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα:
- 500 mg βιταμίνης C
- 400 iu βιταμίνης Ε
- 15 mg Β-καροτίνης
- 80 mg ψευδαργύρου ή οξείδιο του ψευδαργύρου
- 2 mg χαλκού
- Χαλκός, ως οξείδιο του χαλκού, προστέθηκε για να αποφευχθεί ανεπάρκεια χαλκού η οποία προκαλείτε με τα υψηλά επίπεδα συμπληρωμάτων ψευδαργύρου.
